Б.Пүрэвдагва: "Алтан Сарнай" нийгмийн нөлөөллийн шилдэг төсөл шалгаруулна
-“Алтансарнай” наадам бол жил бүр болдог, шинэ жилийн хамгийн том арга хэмжээнүүдийн нэг. Энэ удаа “Алтансарнай” наадмыг шинэ жилээр бус сар шинийн баярыг тохиолдуулан зохион байгуулах гэж байгаа юм байна. Ямархуу байдлаар зохион байгуулах вэ гэдгээс ярилцлагаа эхлүүлье?
-Манай Нийгмийн Ардчилал Монголын залуучуудын холбоо 1997 онд байгуулагдсан түүхтэй. Энэ байгууллага маань 2000 оноос эхлэн “Алтансарнай” наадмыг зохион байгуулж улс төр, урлаг спорт, эрүүл мэнд, сэтгүүл зүйн гэх мэт салбар бүртээ онцгой амжилт гаргасан залуучуудыг шалгаруулж шагнал, цом гардуулдаг, хүмүүсийн хүсэн хүлээдэг, брэнд арга хэмжээ болж чадсан. Өнөөдөр “Алтансарнай” наадам 20 дахь жилийнхээ босгон дээр өөрийн өнгө төрхөө өөрчилж шинэчлэгдэж байна. Өөрөөрхэлбэл тус наадмын үеэр хэн нэг хувь хүнийг бус нийгэмд эерэг нөлөөлөл үзүүлж байгаа шилдэг төслүүдийг шалгаруулахаар шийдвэрлэсэн. Өнөөдөр Z үеийнхэн буюу бүхэл бүтэн шинэ үеийнхэн гарч ирж байна. Техник технологийн хөгжил, мэдээллийн хурдацтай байдал бидний амьдралын хэв маягийг бүхлээр нь өөрчилж эхэллээ. Үүнийг дагаад залуучуудын байгууллага маш мэдрэмтгий, хурдтай өөрчлөгдөх ёстой гэж үзсэн. Залуучуудын байгууллагаас зохион байгуулж байгаа арга хэмжээ ч гэсэн илүү нийгэмдээ чиглэсэн, олныг хамарсан, удаан хугацааны үр өгөөжтэй байх учиртай гэж үзсэний үндсэн дээр “Алтансарнай” наадмын гол шалгуур үзүүлэлтүүдийг өөрчлөх шийдвэр гаргасан.
-Та сая хэн нэг хувь хүнийг бус нийгэмд эерэг нөлөөлөл үзүүлж байгаа шилдэг төслүүдийг шалгаруулна гэж ярьсан. Энэ талаар тодруулж өгөөч?
- Нэгдсэн Үндэстний байгууллагаас тодорхойлсон “Тогтвортой хөгжлийн зорилтууд”, Монгол Улсын хөгжлийг тодорхойлж байгаа “Алсын хараа-2050” зорилтуудын биелэлтүүдийг дэмжихэд хувь нэмрээ оруулах, нийгмийн эерэг өөрчлөлтүүдийг дэмжих зорилгоор боловсрол, эрүүл мэнд, байгаль орчин, хүртээмжтэй нийгэм, технологи инновацийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн шилдэг 5 төслийг шалгаруулна.
-Цаашид “Алтансарнай” наадмын гол суурь үзүүлэлт нь нийгмийн эерэг нөлөөлөл гэдэг үг байх юм байна гэж ойлголоо. Гэхдээ энэ эерэг нөлөөллийг хэрхэн тооцож, үнэлж цэгнэх вэ гэдэг асуудал маань бас маргаантай шүү дээ?
-Сүүлийн үед манай монголчууд хамтраад хандив мөнгө босгон, ядарсан, өвдөж зовсон нэгэндээ хувцас, гурил будаа өгдөг, зарим нь орон байрны асуудлыг нь хүртэл шийддэг болсон. Энэ бол сайн үйлс, нийгмийн хариуцлага юм. Харин эерэг нөлөөлөл гэдэг маань арай өөр ойлголт. Олон нийтийг хамарсан, тэднийг илүү эрч хүчтэй, илүү эрүүл саруул амьдрах, мэдлэг боловсрол олж авахад нөлөөлж чадсан төсөл хөтөлбөрүүдийг бид онцолж байгаа. Өнөөдөр дэлхийн улс орнууд нийгмийн хариуцлагаас нийгмийн дундын үнэ цэнийг бий болгох чиг хандлага руу чиглэж, нийгмийн эерэг өөрчлөлтүүдийг дэмжих зорилгоор сайн үйлсийн төсөл, хөтөлбөрүүдийг олноор хэрэгжүүлж байна. Нийгмийн Ардчилал Монголын Залуучуудын холбооны гишүүд ч энэ чиг хандлагыг даган хамтдаа нийгмийн хариуцлагаа хэрэгжүүлэх, хамтын үнэ цэнийг бүтээх зорилгыг удиртгал болгож нийгэмд эерэг нөлөө үзүүлсэн төсөл, иргэн, хуулийн этгээд, багийг шалгаруулан танилцуулдаг арга хэмжээ зохион байгуулж байгаа юм.
-Боловсрол, эрүүл мэнд, байгаль орчин, технологи инновацийн эерэг нөлөө үзүүлж байгаа шилдэг төслүүд бол ойлгомжтой. Харин хүртээмжтэй нийгмийн шилдэг төсөл гэхээр зарим хүнд жаахан ойлгомж муутай байна л даа?
-Хүртээмжтэй нийгмийн тухай асуудал НҮБ-ийн Тогтвортой хөгжлийн зорилтод туссан асуудал. Дэлхий улс орнууд 2015 оноос хойш хүртээмжтэй нийгмийг бий болгох чиглэлээр маш их зүйл ярьж бас хийж байгаа. Хүний эрхийг хангахын тулд нийгэм хүн бүрт үйлчлэх, тэгш хандах, тэгш боломж олгох ёстой. Гэтэл бидний дунд хөгжлийн бэрхшээлтэй, сурах боломжгүй, алслагдсан суурин газарт амьдардаг, биднээс өөр амьдралын хэв маягтай янз бүрийн хүн амьдарч байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүс яаж энгийн хүмүүстэй адилхан сурч боловсорч, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах вэ гэсэн асуулт тулгараад байна. Мөн газар зүйн байршлаас болоод тэгш үйлчилгээ авч чадахгүй байгаа иргэдийн асуудал ч яригддаг. Жишээлбэл Увс аймгийн Баруунтуруун, Говь-Алтай аймгийн Чандмань сум, Улаанбаатар хотын Сүхбаатар дүүрэгт амьдарч байгаа гурван залууд боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах боломж, мэдээллийн хүртээмжтэй байдал харилцан адилгүй байгаа. Энэ ялгааг адил түвшинд авчрах төслүүд хэрэгжиж эхлээд байна. Хүн бүр тэгш эрхтэй байхын тулд хүртээмжтэй нийгмийг бид бий болгох ёстой. Хүртээмжтэй нийгэм бүрэлдэж байж хүнлэг ардчилсан иргэний нийгэм бүрдэж чадна. Тиймээс олон нийтэд хүртээмжтэй нийгэм гэж юу гэдгийг ойлгуулах, энэ төрлийн төслүүдийг бид дэмжих ёстой гэж үзэж энэ чиглэлийг төслийг шалгаруулахаар шийдвэрлэсэн.
-Одоогийн байдлаар нийт хичнээн төсөл ирээд байна вэ? Шагналын сангийн талаар тодруулж болох уу?
-Нийт 5 номинацид 15 төсөл ирээд байна. “Алтансарнай” цомын төлөө өрсөлдөхөөр төрийн болон төрийн бус байгууллага, Олон улсын төсөл хөтөлбөрүүд, компани, хувь хүмүүс гээд янз бүрийн салбараас материалаа ирүүлж байгаа. Сонгон шалгаруулалтын дүнг бид хоёрдугаар сарын 5-ны өдөр олон нийтэд зарлана. Нийгэмд эерэг нөлөөлөл үзүүлж байгаа энэ төслүүдийг дэмжих, урам зориг өгөх, цаашид илүү өргөжүүлэх зорилгоор бид шагналын санг өндөр байх ёстой гэж үзсэн. Нийт шагналын сан 150 сая төгрөг байгаа. Өөрөөрхэлбэл шалгарсан төсөл бүр 30 сая төгрөгийн шагнал авна. Шагнал гардуулах ёслол маань битүүний өдөр буюу 2021 оны хоёрдугаар сарын 11-ний өдөр болох юм.
-150 сая төгрөг гэдэг их мөнгө. Энэ мөнгийг ямар эх үүсвэрээс санхүүжүүлж байгаа вэ?
-Үндэсний томоохон үйлдвэрлэгч, компаниуд нийгмийн үнэ цэнийг бидэнтэй хамтран бүтээхээр ажиллаж байна. Энэ шагналын мөнгө бол хамтын үнэ цэнийн хүрээнд бий болж байгаа мөнгө.
-Ёслолын арга хэмжээг яаж зохион байгуулах вэ? Шүүгчийн бүрэлдэхүүнд ямар хүмүүс орж байгаа вэ?
-Дэлхий нийтийг хамарсан цар тахлын улмаас бид халдвар хамгааллын дэглэмээ баримтлан арга хэмжээгээ телевизүүдтэй хамтран зохион байгуулах гэж байна. 2021 оны хоёрдугаар сарын 11-ний өдөр буюу битүүний орой 21 цагаас “Боловсрол суваг” телевизээр дамжуулан улс орон даяар энэхүү арга хэмжээг шууд дамжуулна. Шүүгчийн бүрэлдэхүүнд нийгмийн салбар бүрийн 15 хүнийг сонгож авсан. Энэ 15 хүн эрүүл мэнд, боловсрол, соёл урлаг, сэтгүүл зүй, улс төр, шинжлэх ухаан гэх мэт 15 салбарыг төлөөлж байгаа. Шүүгчдийн бүрэлдэхүүнд бусад улс төрийн намын төлөөллүүд хүртэл багтаж байгаа. Төслийг шалгаруулахдаа хэн нэг нөлөөтэй хүний үгэнд бусад шүүгч автах, бусад номинацид нэр дэвшиж байгаа төслүүдийг хооронд нь харьцуулах зэрэг сул тал гарахаас сэргийлэн шүүгчдийн бүрэлдэхүүнд орж байгаа хүмүүсийн нэрийг бид нууцалсан. Шүүгчид маань ч өөртэй нь хамт хэн энэ төслүүдийг шүүж байгааг мэдэхгүй байгаа. Мөн нэг шүүгч, нэг санал гэсэн журмаар шалгаруулалтыг явуулна. Бидний хамтын үнэ цэн маань хүмүүнлэг ардчилсан нийгмийг бүтээж чадна гэсэн зорилготойгоор энэхүү арга хэмжээг бид зохион байгуулж байгаа. Энд нэг зүйлийг хэлэхэд Алтансарнай наадам жилдээ ганцхан удаа болдог, шилдэг төслийг шагнаад өнгөрдөг арга хэмжээ байхгүй. Хүртээмжтэй нийгэм, нийгмийн үнэ цэн, хамтын хүчийг сурталчилсан төсөл хөтөлбөрүүдийг дэмжиж, залуучуудаа уриалж, тэдний идэвхи санаачлагыг өрнүүлсэн форум, уулзалт хэлэлцүүлгүүдийг шат дараатайгаар зохион байгуулж байх юм.
-Уучлаарай. Ярианыхаа төгсгөлд нэг зүйл тодруулья. Нийгмийн ардчилал Монголын залуучуудын холбооны Ерөнхийлөгч, УИХ-ын гишүүн Н.Учралын бие тааруу, гадаадад эмчлүүлж байгаа. Биеийнх нь байдал хэр байгаа вэ?
-Манай Ерөнхийлөгч, УИХ-ын гишүүн Н.Учралын бие өвдөж эх орондоо эмчлүүлж байгаад гадаадад хагалгаа хийлгэх шаардлагатай болсон. Хагалгаа амжилттай болж биеийн байдал нь өдрөөс өдөрт сайжирч байна. Бид Н.Учрал гишүүн болон түүний ар гэрийнхэнтэй байнга холбоотой байгаа.
-Ярилцсанд баярлалаа. Та бүхэнд амжилт хүсье.